درس اول: صفات اصلی حروف
حمید جعفری |
يكشنبه, ۱۱ آذر ۱۳۹۷، ۰۴:۱۸ ب.ظ |
۰ نظر
درس اول: صفات اصلی حروف
✳️صفات حروف:
به کیفیت و چگونگی خروج حروف از مخرجشان ، صفات حروف گفته می شود.
✅فایدۀ شناخت صفات حروف:
۱- متمایز شدن حروف هم مخرج از یکدیگر
۲- نیکوتر و کاملتر ادا نمودن حروف از مخرجشان
۳- شناخته شدن حروف قوی از حروف ضعیف ، (که این مسأله در رعایت صحیح قاعدۀ ادغام موثر خواهد بود.)
📢فایل صوتی/
💠آشنایی با صفات حروف💠
دریافت
حجم: 864 کیلوبایت
📢فایل صوتی/
💠آشنایی با صفات حروف💠
به طور کامل همراه با مثال
👤توسط استاد سیدمحسن موسوی بلده
دریافت
حجم: 930 کیلوبایت
✳️انواع صفات:
۱- صفات اصلی
۲- صفات فرعی
۱- صفات اصلی(متضاد): صفاتی که لازمه و جزء لاینفک حروف می باشند و هر کدام دارای صفتی ، متضاد خود می باشند ، را صفات اصلی می گویند.
👌لازم به ذکر است که تمامی حروف دارای صفات اصلی هستند.
✳️تعداد صفات اصلی 10 صفت می باشد که این صفات دو به دو بر ضد هم هستند. در هر حرف از دو صفت متضاد ، حتماً یکی از صفات وجود دارد، لذا وجود دو صفت متضاد در یک حرف امکان پذیر نیست.
💠صفات اصلی عبارتند از:
۱- جهر ومتضاد آن: ۲- همس
۳- شدت ومتضاد آن: ۴- رخوت
۵- استعلاء ومتضاد آن: ۶- استفال
۷- اطباق ومتضاد آن: ۸- انفتاح
۹- اصمات ومتضاد آن: ۱۰- اذلاق
📢فایل صوتی/
💠آشنایی با صفات اصلی💠
دریافت
حجم: 208 کیلوبایت
✳️صفات اصلی (متضاد):
۱- صفت جَهر
۲- صفت هَمس
۱- صفت جهر: جهر در لغت به معنای (آشکار بودن- آواز بلند) می باشد.
و در اصطلاح تجویدی عبارتست از: (ارتعاش تارهای صوتی حنجره در هنگام تلفظ حروف)
💠حروف مجهوره (۱۸حرف) عبارتند از: (ء ب ج د ذ ر ز ض ط ظ ع غ ق ل م ن و ی)
۲- صفت همس: همس در لغت به معنای (مخفی بودن- صدای آهسته) می باشد.
و در اصطلاح تجویدی عبارتست از: (عدم ارتعاش تارهای صوتیِ حنجره در هنگام تلفظ حروف)
💠حروف مهموسه (۱۰حرف) عبارتند از: (ت ث ح خ س ش ص ف ک هـ)
👌و برای یادگیری ، می توان این حروف را در کلمات (سَکَتَ فَحَثَّهُ شَخْصٌ) جمع آوری نمود.
✳️نحوۀ تشخیص عملی جهر از همس:
برای تشخیص حروف مجهوره از حروف مهموسه، می توانید آزمایشات زیر را انجام دهید:
۱- انگشت خود را بر روی برجستگی جلوی گردن گذاشته و حرف را به صورت ساکن و ممتد تلفظ کنید. در حروف مجهوره٬ ارتعاش تارهای صوتی زیر انگشت محسوس است. اما در حروف همس٬ این ارتعاش حس نمی شود.
۲- با انگشتان٬ هر دو گوش را کاملاً ببندید و دو حرف جهر و همس مثلاً «ز» و «س» ساکنه را متناوباً به صورت ممتد و بدون فاصله تلفظ کنید. ملاحظه خواهید کرد هنگام تلفظ «ز» صدایی در جمجمه می پیچد (جَهر) که ادامه آن آزاردهنده است٬ اما در تلفظ «س» از صوت مذکور خبری نیست!(هَمس)
#صفت_جهر
#صفت_همس
#صفات_حروف
۱- صفت جَهر
۲- صفت هَمس
۱- صفت جهر: جهر در لغت به معنای (آشکار بودن- آواز بلند) می باشد.
و در اصطلاح تجویدی عبارتست از: (ارتعاش تارهای صوتی حنجره در هنگام تلفظ حروف)
💠حروف مجهوره (۱۸حرف) عبارتند از: (ء ب ج د ذ ر ز ض ط ظ ع غ ق ل م ن و ی)
۲- صفت همس: همس در لغت به معنای (مخفی بودن- صدای آهسته) می باشد.
و در اصطلاح تجویدی عبارتست از: (عدم ارتعاش تارهای صوتیِ حنجره در هنگام تلفظ حروف)
💠حروف مهموسه (۱۰حرف) عبارتند از: (ت ث ح خ س ش ص ف ک هـ)
👌و برای یادگیری ، می توان این حروف را در کلمات (سَکَتَ فَحَثَّهُ شَخْصٌ) جمع آوری نمود.
✳️نحوۀ تشخیص عملی جهر از همس:
برای تشخیص حروف مجهوره از حروف مهموسه، می توانید آزمایشات زیر را انجام دهید:
۱- انگشت خود را بر روی برجستگی جلوی گردن گذاشته و حرف را به صورت ساکن و ممتد تلفظ کنید. در حروف مجهوره٬ ارتعاش تارهای صوتی زیر انگشت محسوس است. اما در حروف همس٬ این ارتعاش حس نمی شود.
۲- با انگشتان٬ هر دو گوش را کاملاً ببندید و دو حرف جهر و همس مثلاً «ز» و «س» ساکنه را متناوباً به صورت ممتد و بدون فاصله تلفظ کنید. ملاحظه خواهید کرد هنگام تلفظ «ز» صدایی در جمجمه می پیچد (جَهر) که ادامه آن آزاردهنده است٬ اما در تلفظ «س» از صوت مذکور خبری نیست!(هَمس)
#صفت_جهر
#صفت_همس
#صفات_حروف
✳️صفات اصلی (متضاد):
۳- صفت شِدَّة
🔸صفت توسط (بین شدة و رخوة)
۴- صفت رِخْوَة
۳- صفت شِدَّة: در لغت به معنای (قوت) می باشد.
و در اصطلاح تجویدی عبارتست از: (انسداد کامل صوت در مخرج حرف)
این انسداد به حدی است که اگر بر طرف نشود، صدای حرف هرگز شنیده نخواهد شد!
💠حروف دارای صفت شدة (۸حرف) عبارتند از: (ء ب ت ج د ط ق ک)
👌این حروف را جهت سهولت فراگیری در عبارت «أَجِدُ قِطٍّ بَکَتْ» گرد آورده اند.
🔸صفت توسط (بین شدة و رخوة) : حالتی است بین شدة و رخوة که نه صوت قطع می شود و نه به راحتی اجازهٔ جریان کامل می یابد بلکه حالتی بینابین دارد.
💠حروف دارای صفت توسط (۵حرف) عبارتند از: (ر ع ل م ن)
۴- صفت رِخْوَة: نام دیگر آن «رخاوة»، ضد شدة است. در لغت به معنای (سستی) می باشد.
و در اصطلاح تجویدی عبارتست از: (جریان کامل صوت در مخرج حرف)
اندام های تشکیل دهندهٔ مخرج این حروف، کاملاً به هم نمی چسبند و به هر حال، راهی برای عبور هوا باز هست و تا زمانی که بازدم جریان دارد، صدای حرف نیز شنیده می شود.
💠حروف دارای صفت رخوة (۱۵حرف) عبارتند از: (ث ح خ ذ ز س ش ص ض ظ غ ف و هـ ی)
✳️برای تشخیص بهتر شدة و رخوة، حرف را به صورت ساکن یا مشدّد تلفظ می کنیم.
ملاحظه می شود. مانند «ربّ» ، تا وقتی که دو لب به هم بسته باشند، «ب» اداء نمی شود و فقط در صورت رها شدن مخرج (باز شدن لب ها)، صدای حرف مزبور به گوش می رسد. (رهش پس از رفع گیرش)
اما در حروف رخوة، صوت همچنان در حالت سکون یا تشدید، جریان دارد و محبوس نمی شود چرا که مخرج اصلاً مسدود نیست تا نیاز به باز شدن داشته باشد؛ مانند «مَسَّ» یا «أَذِّنْ». در همان حال که مخرج «س» یا «ذ» درگیر است، صدای حرف هم ادامه دارد و به گوش می رسد. (رهش در حال گیرش)
#صفت_شده
#صفت_رخوه
#صفات_حروف
۳- صفت شِدَّة
🔸صفت توسط (بین شدة و رخوة)
۴- صفت رِخْوَة
۳- صفت شِدَّة: در لغت به معنای (قوت) می باشد.
و در اصطلاح تجویدی عبارتست از: (انسداد کامل صوت در مخرج حرف)
این انسداد به حدی است که اگر بر طرف نشود، صدای حرف هرگز شنیده نخواهد شد!
💠حروف دارای صفت شدة (۸حرف) عبارتند از: (ء ب ت ج د ط ق ک)
👌این حروف را جهت سهولت فراگیری در عبارت «أَجِدُ قِطٍّ بَکَتْ» گرد آورده اند.
🔸صفت توسط (بین شدة و رخوة) : حالتی است بین شدة و رخوة که نه صوت قطع می شود و نه به راحتی اجازهٔ جریان کامل می یابد بلکه حالتی بینابین دارد.
💠حروف دارای صفت توسط (۵حرف) عبارتند از: (ر ع ل م ن)
۴- صفت رِخْوَة: نام دیگر آن «رخاوة»، ضد شدة است. در لغت به معنای (سستی) می باشد.
و در اصطلاح تجویدی عبارتست از: (جریان کامل صوت در مخرج حرف)
اندام های تشکیل دهندهٔ مخرج این حروف، کاملاً به هم نمی چسبند و به هر حال، راهی برای عبور هوا باز هست و تا زمانی که بازدم جریان دارد، صدای حرف نیز شنیده می شود.
💠حروف دارای صفت رخوة (۱۵حرف) عبارتند از: (ث ح خ ذ ز س ش ص ض ظ غ ف و هـ ی)
✳️برای تشخیص بهتر شدة و رخوة، حرف را به صورت ساکن یا مشدّد تلفظ می کنیم.
ملاحظه می شود. مانند «ربّ» ، تا وقتی که دو لب به هم بسته باشند، «ب» اداء نمی شود و فقط در صورت رها شدن مخرج (باز شدن لب ها)، صدای حرف مزبور به گوش می رسد. (رهش پس از رفع گیرش)
اما در حروف رخوة، صوت همچنان در حالت سکون یا تشدید، جریان دارد و محبوس نمی شود چرا که مخرج اصلاً مسدود نیست تا نیاز به باز شدن داشته باشد؛ مانند «مَسَّ» یا «أَذِّنْ». در همان حال که مخرج «س» یا «ذ» درگیر است، صدای حرف هم ادامه دارد و به گوش می رسد. (رهش در حال گیرش)
#صفت_شده
#صفت_رخوه
#صفات_حروف
✳️صفات اصلی (متضاد):
۵- صفت إِستعلاء
۶- صفات إِستفال
۵- صفت إستعلاء: کلمه «إستعلاء» بر وزن «استفال»٬ از ریشهٔ «عَلا» و به معنای (برتری طلبی) می باشد.
و در اصطلاح تجویدی عبارتست از: (بالا آمدن ریشهٔ زبان به سوی کام بالا در هنگام تلفظ حروف)
👌دقت شود که از واژه «ریشه» زبان استفاده کردیم و عمداً از ذکر «عقب زبان» خودداری نمودیم. چرا که عقب زبان در حرف «ک» و در سایر موارد نیز بالا می آید اما استعلاء محسوب نمی شود.
✳️در اثر این صفت٬ صدای حرف٬ «درشت و پرحجم» می شود. به این حالت #تفخیم گویند.
👌استعلاء موجب تفخیم است.
💠حروف استعلاء (۷حرف) عبارتند از: (ص ض ط ظ غ خ ق)
۶- صفت إستفال: بر وزن «إفتعال» ضد إستعلاء بوده و در لغت به معنای «پست شدن٬ پائین آمدن» است.
و در اصطلاح تجویدی عبارتست از: (پائین آمدن و دور شدن ریشهٔ زبان از کام بالا)
✳️در نتیجهٔ این صفت٬ صدای حرف٬ به اصطلاح «نازک و کم حجم» می شود. که به این حالت در تجوید٬ #ترقیق گویند.البته خواهیم دید برخی از حروف استفال گاهی تفخیم می شوند.
💠حروف استفال (۲۱حرف) عبارتند از: (ء ب ت ث ج ح خ د ذ ر ز س ش ع ک ل م ن و هـ ی)
۵- صفت إِستعلاء
۶- صفات إِستفال
۵- صفت إستعلاء: کلمه «إستعلاء» بر وزن «استفال»٬ از ریشهٔ «عَلا» و به معنای (برتری طلبی) می باشد.
و در اصطلاح تجویدی عبارتست از: (بالا آمدن ریشهٔ زبان به سوی کام بالا در هنگام تلفظ حروف)
👌دقت شود که از واژه «ریشه» زبان استفاده کردیم و عمداً از ذکر «عقب زبان» خودداری نمودیم. چرا که عقب زبان در حرف «ک» و در سایر موارد نیز بالا می آید اما استعلاء محسوب نمی شود.
✳️در اثر این صفت٬ صدای حرف٬ «درشت و پرحجم» می شود. به این حالت #تفخیم گویند.
👌استعلاء موجب تفخیم است.
💠حروف استعلاء (۷حرف) عبارتند از: (ص ض ط ظ غ خ ق)
۶- صفت إستفال: بر وزن «إفتعال» ضد إستعلاء بوده و در لغت به معنای «پست شدن٬ پائین آمدن» است.
و در اصطلاح تجویدی عبارتست از: (پائین آمدن و دور شدن ریشهٔ زبان از کام بالا)
✳️در نتیجهٔ این صفت٬ صدای حرف٬ به اصطلاح «نازک و کم حجم» می شود. که به این حالت در تجوید٬ #ترقیق گویند.البته خواهیم دید برخی از حروف استفال گاهی تفخیم می شوند.
💠حروف استفال (۲۱حرف) عبارتند از: (ء ب ت ث ج ح خ د ذ ر ز س ش ع ک ل م ن و هـ ی)
📢فایل صوتی/
💠صفات استعلاء و استفال💠
👤توسط استاد سیدمحسن موسوی بلده
💠صفات استعلاء و استفال💠
👤توسط استاد سیدمحسن موسوی بلده
📢فایل صوتی/
💠صفات استعلاء و استفال💠
به طور کامل همراه با مثال
👤توسط استاد سیدمحسن موسوی بلده
💠صفات استعلاء و استفال💠
به طور کامل همراه با مثال
👤توسط استاد سیدمحسن موسوی بلده
✳️صفات اصلی (متضاد):
۷- صفت إطباق
۸- صفت إنفتاح
۷- صفت إطباق: صفت «إطباق»٬ مترادف «الصاق» و به معنای (منطبق کردن٬ روی هم قرار دادن دو سطح) می باشد.
و در اصطلاح تجویدی عبارتست از: (منطبق کردن سطح زبان با قسمت مقابل آن از سقف دهان)
✳️البته منظور از تطابق٬ چسبیدن زبان به کام بالا نیست بلکه به شکل سقف دهان در می آید.
💠حروف اطباق (۴حرف) عبارتند از: (ص ض ط ظ)
۸- صفت إنفتاح: ضد اطباق به معنای (باز شدن- جدا شدن- گشاده شدن) می باشد.
و در اصطلاح تجویدی عبارتست از: (عدم انطباق سطح زبان با سقف دهان)
✳️در این حروف٬ زبان از «تبعیت» شکل سقف دهان خارج شده و به اشکال دیگری که اقتضاء کند در می آید.
💠حروف انفتاح عبارتند از: (بقیه حروف غیر از حروف اطباق)
۷- صفت إطباق
۸- صفت إنفتاح
۷- صفت إطباق: صفت «إطباق»٬ مترادف «الصاق» و به معنای (منطبق کردن٬ روی هم قرار دادن دو سطح) می باشد.
و در اصطلاح تجویدی عبارتست از: (منطبق کردن سطح زبان با قسمت مقابل آن از سقف دهان)
✳️البته منظور از تطابق٬ چسبیدن زبان به کام بالا نیست بلکه به شکل سقف دهان در می آید.
💠حروف اطباق (۴حرف) عبارتند از: (ص ض ط ظ)
۸- صفت إنفتاح: ضد اطباق به معنای (باز شدن- جدا شدن- گشاده شدن) می باشد.
و در اصطلاح تجویدی عبارتست از: (عدم انطباق سطح زبان با سقف دهان)
✳️در این حروف٬ زبان از «تبعیت» شکل سقف دهان خارج شده و به اشکال دیگری که اقتضاء کند در می آید.
💠حروف انفتاح عبارتند از: (بقیه حروف غیر از حروف اطباق)
📢فایل صوتی/
💠صفات اطباق و انفتاح💠
💠صفات اطباق و انفتاح💠
#صفت_إطباق
#صفت_إنفتاح
#صفات_حروف
✳️صفات اصلی (متضاد):
۹- صفت إصمات
۱۰- صفت إذلاق
۹- صفت إصمات: در لغت به معنای «خاموش کردن-ساکت کردن» آمده است. «صُمْت» در برخی از کتب تجوید٬ به «خاموشی- منع- پُری-ثقل» نیز تعبیر شده است.
و در اصطلاح تجویدی عبارتست از: (سنگین و سخت اداء شدن حرف و امتناع آن از سهولت در تلفظ)
💠حروف اصمات عبارتند از: (غیر از حروف ۶گانه اذلاق٬ ۲۲حرف دیگر صفت اصمات دارند)
۱۰- صفت إذلاق: در لغت به معنای (تیز کردن- بی آرام کردن) می باشد.
و در اصطلاح تجویدی عبارتست از: (سرعت و سهولت تلفظ حرف)
💠حروف اذلاق عبارتند از: (ب ر ف ل م ن)
👌برای سهولت یادگیری میتوان در عبارت «فَرَّ مِنْ لُبٍّ» جمع کرد.
#صفت_إصمات
#صفت_إذلاق
#صفات_حروف
۹- صفت إصمات
۱۰- صفت إذلاق
۹- صفت إصمات: در لغت به معنای «خاموش کردن-ساکت کردن» آمده است. «صُمْت» در برخی از کتب تجوید٬ به «خاموشی- منع- پُری-ثقل» نیز تعبیر شده است.
و در اصطلاح تجویدی عبارتست از: (سنگین و سخت اداء شدن حرف و امتناع آن از سهولت در تلفظ)
💠حروف اصمات عبارتند از: (غیر از حروف ۶گانه اذلاق٬ ۲۲حرف دیگر صفت اصمات دارند)
۱۰- صفت إذلاق: در لغت به معنای (تیز کردن- بی آرام کردن) می باشد.
و در اصطلاح تجویدی عبارتست از: (سرعت و سهولت تلفظ حرف)
💠حروف اذلاق عبارتند از: (ب ر ف ل م ن)
👌برای سهولت یادگیری میتوان در عبارت «فَرَّ مِنْ لُبٍّ» جمع کرد.
#صفت_إصمات
#صفت_إذلاق
#صفات_حروف