آموزش قرآن کریم

درس دوم: صفات فرعی حروف

✳️تعریف صفات فرعی:

✅صفات فرعی، صفاتی هستند که از «مجموعه مخرج حرف به اضافه صفات اصلی» آن حاصل می شوند.
به عبارت دیگر، صفت فرعی حرف، «برآیندی از ویژگی های مختلف حرف یعنی مخرج و صفات اصلی» آن است؛ «تابلوی کلی» و «ویژگی نهائی» حرف محسوب می شود.

👌باز برای تفهیم بیشتر می توان گفت: صفت فرعی آن «خاطره» و اثری است که از «شخصیت» حرف در ذهن به جا می ماند.
مانند: صدای «صوت» از «س» و یا پخش صدا از «ش»، تکرارپذیری «ر» و «نرمی» صدای «و» و «ی» ....
#صفت_فرعی
#صفات_حروف

📢فایل صوتی/
💠تعریف صفات فرعی💠
دریافت
حجم: 251 کیلوبایت

✳️انواع صفات فرعی:

✅در کتب معتبر تجویدی تعداد صفات فرعی ، هفت صفت ذکر شده است که عبارتند از:

1- صفت صفیر
2- صفت قلقله
3- صفت لین
4- صفت انحراف
5- صفت تکریر
6- صفت تفشی
7- صفت استطاله

👌البته لازم به ذکر است که صفات فرعی ذکر شده در سایر کتب تجویدی به این صفات ختم نشده ، که بعد از ذکر صفات فوق به آنها اشاره می گردد:

✅صفت غنّه
✅صفت نبره
✅صفت بحه
✅صفت خروره
✅صفت عروره
✅صفت غروره
✅صفت نفث
✅صفت نفخ
✅صفت هوائیه
#صفت_فرعی
#صفات_حروف

💠صفت صفیر💠

✅در لغت صوت شبیه صدایی پرنده را گویند. و در تجوید صدای «سوت» مانندی است.

💠حرف دارای این صفت عبارت است از : (۳حرف)
 «س ص ز»

👌«ص» را با صدای قو یا غاز٬ «س» را به صدای ملخ٬ و «ز» را به صدای زنبور تشبیه می کنند!

👌صفیر در «ص» قوی تر از «ز» و در «س» از هر دو کمتر است.

👌مراد از صفت صفیر این نیست که هنگام تلفظ این حروف به ویژه «ص» سوت شدیدی از مخرج حرف شنیده شود! در این صفت٬ مانند تمام صفات حروف٬ باید اعتدال و احتراز از افراط و تفریط رعایت شود.
#صفت_صفیر

💠صفت قَلقَلَه💠

✅در لغت به معنای «جنبش-بی قراری- تحریک» و در اصطلاح تجویدی عبارتست از:
«جنبش مختصر حرف در حال سکون»
👌البته این جنبش نباید به حد حرکت کامل برسد.

💠حرف دارای این صفت عبارت است از : (۵حرف)
 «ب ج د ط ق»

 👌که برای یادگیری بهتر در عبارت «قُطْبُ جَدّ» جمع آمده اند.
 
👌قلقله در ساکن موقوفٌ علیه٬ «آشکارتر» از زمانی است که حرف در وسط کلمه قرار داشته باشد:
✳️موقوفٌ علیه مانند:
طَریقْ ٬ مُحیطْ ٬ بَعیدْ
✳️ساکن وسط کلمه مانند:
أَبْرَارَ ٬ أَقْلَامٌ ٬ أجْدَاثِ

👌غیر از حروف پنج گانه قلقله٬ بقیه حروف را هنگام سکون٬ باید کاملاً ساکن تلفظ نمود.
#صفت_قلقله

📢فایل صوتی/
💠صفت قلقله💠
👤توسط استاد سیدمحسن موسوی بلده
دریافت
حجم: 529 کیلوبایت

📢فایل صوتی/
💠صفت قلقله💠
به طور کامل همراه با مثال
👤توسط استاد سیدمحسن موسوی بلده
دریافت
حجم: 1.86 مگابایت

💠صفت لین💠

✅در لغت به معنای «نرمی» و (ضدخشونت) و در اصطلاح تجویدی عبارتست از:
«به نرمی اداء شدن حرف»
است.

💠حرف دارای این صفت عبارت است از : (۲حرف)
 «و ی» (ساکنه ماقبل٬ مفتوح)
مانند:
یَوْماً ٬ خَوْفٍ ٬ أِلَیْکَ ٬ شَیْءٌ

 👌صفت لین ٬ صفت دائمی واو و یاء بوده٬ و در تمامی حالات؛ با دو حرف مذکور همراه است. اما در «و-ی» ساکنه ماقبل مفتوح٬ حالت «نرمی» این حروف «بروز» بیشتری پیدا می کند.
#صفت_لین

📢فایل صوتی/
💠صفت لین💠

دریافت
حجم: 406 کیلوبایت

📢فایل صوتی/
💠صفت لین💠
به طور کامل همراه با مثال
👤توسط استاد سیدمحسن موسوی بلده

دریافت
حجم: 667 کیلوبایت

💠صفت انحراف💠

✅در لغت به معنای «میل-عُدول» و در اصطلاح تجویدی عبارتست از:
«میل و انحراف حرف از مخرجش به سوی مخرج دیگر»
البته «انحراف به سوی صفات دیگر» نیز ذکر شده است.

💠حرف دارای این صفت عبارت است از : (۲حرف)
 «ل ر»
گویند صدای «ل» از مخرج خود به کنار زبان (به سوی مخرج ضاد) منحرف می شود و «ر» نیز به پشت زبان (به سوی مخرج لام و گاهی یاء) منحرف می گردد.

👌به نظر می رسد٬ این صفت نیز کاربردی عملی در تجوید قرآن ندارد.
#صفت_انحراف

💠صفت تکریر💠

✅در لغت به معنای «تکرار کردن» و در اصطلاح تجویدی عبارتست از:
«قابلیت تکرار بسیار سریع حرف»

💠حرف دارای این صفت عبارت است از :
 «ر»

✳️مانند تکرار راء در کلمه «مَرَّة» به صورت «مررررة»! در اثر ارتعاش بسیار سریع نوک زبان.
#صفت_تکریر

💠صفت تفشی💠

✅در لغت به معنای «فاش شدن-انتشار-پخش شدن» و در اصطلاح تجویدی عبارتست از:
«انتشار هوا در فضای دهان هنگام تلفظ حرف»

💠حرف دارای این صفت عبارت است از :
 «ش»
#صفت_تفشی

💠صفت استطاله💠

✅در لغت به معنای «امتداد-طولانی شدن-سرکشی» و در اصطلاح تجویدی عبارتست از:
«امتداد صوت از اول کنارهٔ زبان تا انتهای آن»

💠حرف دارای این صفت عبارت است از :
 «ض»

👌استطاله «ض» را به ویژه در هنگام سکون٬ به صدای «قُمری» تشبیه کردند.
#صفت_استطاله

💠صفت غُنَّة💠

✅«غنّة» صوتی است که از خیشوم خارج می شود و از صفات لازمه «ن» و «م» است چه در حالت حرکت و چه در سکون.
اما از آنجا که صدای «ن» و «م» متحرکه از هر دو فضای دهان و بینی بهره دارد ولی «ن» و «م» ساکنه فقط از فضای بینی خارج می شوند٬ لذا غنّة آنها در حالت سکون٬ بارزتر و خالص تر است.
👌غنّة «ن» را از لحاظ کیفیت٬ برتر از غنّة «م» می دانند.

💠حرف دارای این صفت عبارت است از :
 «ن م»
#صفت_غنه

📢فایل صوتی/
💠صفت غنه💠
👤توسط استاد سیدمحسن موسوی بلده
دریافت
حجم: 268 کیلوبایت

📢فایل صوتی/
💠صفت غنه💠
بطور کامل همراه با مثال
👤توسط استاد سیدمحسن موسوی بلده

دریافت
حجم: 204 کیلوبایت

💠صفت نَبْرَة💠

✅در لغت به معنای «اشراف-تسلط-فرازمندی» و در اصطلاح تجویدی عبارتست از:
«صدای قوی٬ رسا و فرازمندی که از حرف همزه شنیده می شود»

💠حرف دارای این صفت عبارت است از :
 «ء»

👌تیزی و سنگینی مخصوص همزه که از بسته شدن کامل تارهای صوتی و حبس تام هوا در پشت آنها و سپس باز شدن ناگهانی آنها ناشی می شود٬ حالتی به این حرف داده است که از آن به «نبره» تعبیر نموده اند.
#صفت_نبره

📢فایل صوتی/
💠صفت نبره💠
👤توسط استاد سیدمحسن موسوی بلده
دریافت
حجم: 554 کیلوبایت

💠صفت بُحَّة💠

✅به معنای «گرفتگی صدا» است. به بیماری تنگی نفس نیز «بُحاح» گویند.

💠حرف دارای این صفت عبارت است از :
 «ح»

👌چنانکه در اداء بحه «ح» افراط شود صدای حرف به سوی «خ» میل می کند و تفریط آن نیز منجر به تلفظ شبیه «هـ» می شود.
#صفت_بحه

💠صفت خَروره💠

✅به کشیده شدن و خراشیدگی صدای خاء در حلق که صدایی مانند کشیده شدن اره به چوب می باشد ، صفت خروره می گویند.

💠حرف دارای این صفت عبارت است از :
 «خ»
#صفت_خروره

💠صفت عَروره💠

✅به کشیده شدن صدای «عین» به دیواره های حلق صفت عَروره می گویند.

💠حرف دارای این صفت عبارت است از :
 «ع»
#صفت_عروره

💠صفت غَروره💠

✅به کشیده شدن صدای غین در حلق(صدای غرغره کردن آب در حلق) صفت غروره می گویند.

💠حرف دارای این صفت عبارت است از :
 «غ»
#صفت_غروره

💠صفت نَفث💠

✅به دمیده شدن هوا در مخرج حرف ثاء یعنی نوک دندانهای ثنایای بالایی، صفت نفث گفته می شود.

💠حرف دارای این صفت عبارت است از :
 «ث»
#صفت_نفث

💠صفت نَفْخ💠

✅به دمیده شدن هوا در مخرج حرف فاء، یعنی محل مماس شدن لب پایین و دندانهای پیشین بالایی ، صفت «نَفْخ» گفته می شود.

💠حرف دارای این صفت عبارت است از :
 «ف»
#صفت_نفخ

💠صفت هوائیه💠

✅خروج ناگهانی هوا بدون مانع در هنگام تلفظ حرف هاء را صفت هوائیه می گویند. این صفت در واقع انفجار هوا جهت تلفظ صحیح حرف هاء می باشد ، در حالی که به صفت بحّه متوسل نمی شود.

💠حرف دارای این صفت عبارت است از :
 «هـ»
#صفت_هوائیه

✳️تقسیم بندی صفات از لحاظ قوت و ضعف

باید دانست که برخی از صفات حروف، «قوی» و برخی دیگر «ضعیف» محسوب می شوند:

1- صفات قوی:

از صفات اصلی: جهر- شدّة- استعلاء-اطباق-اصمات

از صفات فرعی: صفیر- قلقله-انحراف- تکریر- تفشی- استطاله- غنه- نبرة- بحّه

2- صفات ضعیف:

از صفات اصلی: همس- رخوة- توسط- استفال- انفتاح- اذلاق

از صفات فرعی: لین

👌هر چه تعداد صفات قوی در یک حرف بیشتر باشد ، آن حرف قویتر است و بالعکس.