📝درس ششم:
#ادغام
✳️ا️حکام ادغام:
#تعریف_ادغام
💠کلمه ادغام، در لغت به معنای «ادخال-داخل نمودن» و در تجوید عبارتست از:
«حذف حرف ساکن و مشدّد نمودن حرف بعدی»
📝درس پنجم:
#احکام_غنه
📝درس چهارم:
#احکام_میم_ساکن
✳️احکام «میم» ساکن:
💠میم ساکن در مجاورت با هر یک از حروف الفبا که پس از آن واقع شوند٬ یکی از سه حکم زیر را پیدا می کند:
۱- اِدغام
۲- اِخفاء
۳- اِظهار
📝درس سوم:
#احکام_نون_ساکن
📝احکام نون ساکن و تنوین
🔻مقصود از «نون» ساکنه آن است که در وسط و آخر کلام می آید و در وصل و وقف نوشته می شود. مانند:
لَانْفَضُّوا - مِنْهُمْ - آمِنْ
✅«تنوین» نون ساکنه ای است که در آخر کلمه خوانده شده ولی نوشته نمی شود. در میان کلام تلفظ می شود اما در حالت وقف حذف می گردد. مانند:
کِتَابًا - کِتَابٍ - کِتَابً
📝درس دوم:
#احکام_حرف_لام_و_احکام_حرف_راء
✳️تغلیظ و ترقیق «ل»:
اصل در «ل» ترقیق است و فقط تحت شرایطی «تغلیظ» می شود.
📝درس اول:
#تفخیم_و_ترقیق
✳️احکام حروف:
مبحث «احکام»٬ سومین بخش کلی از علم تجوید قرآن است.
قبلاً مخارج و صفات حروف را فرا گرفتیم و اینک به بخش احکام حروف می پردازیم.
🔸همانطور که قبلاً نیز بیان شد٬ چگونگی ترکیب حروف با یکدیگر و اتفاقاتی که در برخورد با هم دارند را احکام حروف می گویند.
#احکام_حروف
#قاریان_هفتگانه و دهگانه
از قراء سبعه عده بسیاری نقل کرده‌اند، ولی قرآن پژوهان و قرائت‌شناسان بعدی، روایت دو تن از راویان هر قاری را که از نظر ضبط و صحت سند و طول ملازمت و آموزش نزد قاریان یا مقریان هفتگانه، دقیق‌تر و پذیرفتنی‌تر بوده است، به اصطلاح استاندارد کرده‌اند، لذا ۱۴ روایت پدید آمده است.
#اختلاف_قرائت_ها
✅پدید آمدن لهجه و گویشها در درون هر زبان امری طبیعی و ناگزیر است و اختلاف قرائت در هر متنی، به ویژه در متون کهن پیش می‌آید. در قرآن مجید هم با وجود نهایت احتیاط و امانتداری در مشورت و دقت، اختلاف قرائات در راه یافت، و نمی‌شد راه نیابد. و در واقع از آن زاده شد. در حیات و حضور خود پیامبر(ص) نیز گاهی تفاوت دو تلفظ نزد ایشان مطرح می‌شد و حضرت یکی یا گاه هر دو را تصویب می‌کردند و حدیث سبعة اَحرُف (اینکه قرآن ۷ وجه مقبول دارد) ناظر به همین معناست. یعنی پیامبر (ص) برای رفع عسر و حرج، و تا زمانی که قرآن همه‌گیر شود و هیچ صاحب لهجه‌ای خود را از آن یا آن را از خود بیگانه نیابد در این باب چندان سخت نمی‌گرفت، و اختلاف تلفظ‌ها را، تا حدی که مخل معنی نبود، خطیر یا خطرناک نمی‌یافت. علل عمده اختلاف قرائات چند امر بود؛ از جمله: اختلاف لهجه‌ها، نبودن اعراب و نقطه در خط عربی صدر اسلام، اجتهادات فردی صحابه و قاریان، دور بودن از عهد اول و مهد اول اسلام- مکه و مدینه، نبودن علائم سجاوندی و وقف و ابتدا و هرگونه فصل و وصلی که بعدها علم قرائت و تجوید عهده‌دار تدارک آن شد.
از اواخر قرن دوم و اوایل قرن سوم نهضت تدوین قرائات درگرفت و بسیاری از قرائت شناسان بر آن شدند که از میان انواع قرائات، صحیحترین آنها را برگزینند و ثبت کنند. نخستین کسانی که به این کار همت گماشتند هارون بن موسی (۲۰۱-۲۹۱ق) و ابو عبید قاسم بن سلّام (۱۵۷-۲۲۴ق) بودند که فرد اخیر، ۲۵ تن قاری ثقه را شناسایی و قرائات ایشان را ثبت و ضبط کرد که قاریان هفتگانه (قراء سبعه) از آن جمله بودند. یک قرن بعد، ابوبکر بن مجاهد (۲۴۵-۳۲۴ق) که قرآن پژوه برجسته‌ای بود، در سال ۳۲۲ق از میان قاریان بسیار، قرّاء سبعه را برکشید، که از آن پس مرجع طراز اول قرائت قرآن شناخته شدند. بعدها سه قاری بزرگ دیگر نیز بر این عده افزوده شدند (= قاریان دهگانه). البته قاریان چهارده گانه و بیست گانه هم در تاریخ علم قرائت مشهورند؛ ولی قاریان دهگانه کسانی هستند که سند روایت آنان از طریق تابعین، به تابعین و از آن طریق به صحابه، اعم از کاتب و وحی و حافظان قرآن یا دیگران، و سپس به پیامبر(ص) می‌رسد.
دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ج۲، ص۱۶۳۶
درس دوم: صفات فرعی حروف
✳️تعریف صفات فرعی:
✅صفات فرعی، صفاتی هستند که از «مجموعه مخرج حرف به اضافه صفات اصلی» آن حاصل می شوند.
به عبارت دیگر، صفت فرعی حرف، «برآیندی از ویژگی های مختلف حرف یعنی مخرج و صفات اصلی» آن است؛ «تابلوی کلی» و «ویژگی نهائی» حرف محسوب می شود.
درس اول: صفات اصلی حروف
✳️صفات حروف:
به کیفیت و چگونگی خروج حروف از مخرجشان ، صفات حروف گفته می شود.
✅فایدۀ شناخت صفات حروف:
۱- متمایز شدن حروف هم مخرج از یکدیگر
۲- نیکوتر و کاملتر ادا نمودن حروف از مخرجشان
۳- شناخته شدن حروف قوی از حروف ضعیف ، (که این مسأله در رعایت صحیح قاعدۀ ادغام موثر خواهد بود.)
